Nghệ thuật hát Then Thái

Thứ sáu - 23/12/2016 05:38

Lễ tụ hồn cho con nuôi trong lễ Then cầu con.

DIC- Với người Thái, nghệ thuật hát Then bắt nguồn từ nhóm người Thái Trắng. Trước kia, khi nhắc đến hát Then đàn tính, người ta chỉ nghĩ tới dân tộc Tày, Nùng. Tuy nhiên, những năm gần đây nghệ thuật hát Then đàn tính của dân tộc Thái đã nhiều người biết đến, đặc biệt khi nghệ thuật này nhiều năm được tham gia trình diễn tại các hội thi, hội diễn do Trung ương tổ chức.

Năm 2016, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên đã phối hợp với Viện Âm nhạc xây dựng hồ sơ Then Thái của tỉnh Điện Biên tham gia vào bộ Hồ sơ đề cử quốc gia “Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam” trình UNESCO, đề nghị công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Xây dựng hồ sơ di sản Then Thái trình UNESCO nhằm kiểm kê, nhận diện, đánh giá hiện trạng của di sản và xác định giá trị, vai trò của di sản Then trong đời sống cộng đồng dân tộc Thái tỉnh Điện Biên. Qua đó khẳng định, tôn vinh giá trị của Then Thái để giới thiệu, quảng bá tới nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế về di sản Then, đồng thời thúc đẩy sự quan tâm, bảo vệ di sản và sự kết nối, trao đổi văn hóa giữa các tộc người Tày, Nùng, Thái với các nhóm cộng đồng khác ở Việt Nam cũng như giữa các quốc gia, dân tộc có di sản tương đồng với Then. Theo quan niệm của người Thái trắng, trên Mường Trời có Mường Một là mường dành riêng cho các then; các then có nhiệm vụ giám sát, phán xét những việc đúng, sai, giúp đỡ người trần gian có cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Then trong tâm thức người Thái trắng là chỉ các vị thần tối cao hoặc các anh hùng dân tộc có công đánh giặc cứu nước, giữ yên bản mường được thần thánh hóa thành các quan Then tại Mường Trời và được Vua Trời, vua Then sai xuống trần gian hộ tống thầy Then giúp đỡ mọi người. Một số làn điệu Then tiêu biểu được kể đến như: Ông, bà Then hát chiêu binh tuyển tướng; hát mở đường lên trời (còn gọi là điệu Tắng xạ); hành quân lên mường trời; vượt sông ngân hà; chào vua (chầu pua); quay về trần gian; nhắn nhủ hồn vía quay trở về; điệu hát của người phục vụ Then (xao xên); hát tiếp khách của ông bà Then (khắp mạng); hát chèo thuyền (nhuộm hưa)... Nghệ thuật hát Then của người Thái được sử dụng trong các nghi lễ, các cuộc vui, hội hè... Đây cũng là di sản giữ vai trò quan trọng trong đời sống, đáp ứng nhu cầu tâm linh, phản ánh nhân sinh quan, đạo đức, lối sống, các nghi lễ liên quan đến vòng đời và môi trường sống, cũng như bảo lưu các hình thức nghệ thuật âm nhạc dân gian, dân ca, dân vũ đặc trưng của người Thái./.

Tác giả: Lan Anh