Tết Trung Thu từ lâu đã trở thành ngày hội đặc biệt của thiếu nhi, là dịp các em mong chờ được phá cỗ, rước đèn và nhận về những món quà nhỏ xinh. Trong đó, đồ chơi luôn là phần không thể thiếu, gắn với ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ. Thị trường đồ chơi những ngày cận Tết Trung thu trở nên sôi động hơn bao giờ hết, từ những chiếc lồng đèn truyền thống đến các sản phẩm hiện đại nhập khẩu, đủ kiểu dáng và màu sắc. Tuy nhiên, đằng sau sự đa dạng và phong phú ấy, tiềm ẩn không ít nguy cơ về chất lượng, về an toàn, đặc biệt là với các sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không đảm bảo tiêu chuẩn. Nếu không cẩn trọng, những món quà tưởng chừng như vô hại lại có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ nhỏ. Để bảo vệ sức khỏe và sự phát triển của trẻ, người tiêu dùng cần nắm rõ các quy định về tiêu chuẩn chất lượng đồ chơi trẻ em thuộc phạm vi quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN).
Việc lựa chọn đồ chơi an toàn, hợp chuẩn không chỉ là trách nhiệm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh mà còn là quyền lợi và nghĩa vụ của người tiêu dùng để bảo vệ con em mình. Theo quy định hiện hành, đồ chơi trẻ em thuộc danh mục hàng hóa nhóm 2 – nhóm có khả năng gây mất an toàn – và chịu sự quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là nhóm sản phẩm cần có sự giám sát đặc biệt nhằm bảo vệ người sử dụng, nhất là đối tượng trẻ nhỏ vốn rất dễ tổn thương. Cơ sở pháp lý quan trọng nhất trong quản lý lĩnh vực này chính là Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đồ chơi trẻ em – QCVN 3:2019/BKHCN, ban hành kèm theo Thông tư số 09/2019/TT-BKHCN ngày 25/9/2019 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ. Theo đó, mọi sản phẩm đồ chơi trước khi lưu thông trên thị trường Việt Nam đều bắt buộc phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nêu trong quy chuẩn này. Đây là hàng rào kỹ thuật nhằm loại bỏ nguy cơ từ những sản phẩm kém chất lượng, tiềm ẩn rủi ro đối với sức khỏe, tính mạng trẻ em.
Các yêu cầu trong QCVN 3:2019/BKHCN được xây dựng rất chặt chẽ, toàn diện trên nhiều phương diện. Về an toàn cơ lý, quy chuẩn yêu cầu đồ chơi phải đảm bảo không gây chấn thương cho trẻ trong quá trình sử dụng. Đồ chơi dành cho trẻ dưới 3 tuổi tuyệt đối không được có các chi tiết nhỏ dễ rơi ra, có thể gây hóc, nghẹt thở nếu trẻ nuốt phải. Những bộ phận có cạnh sắc, góc nhọn hoặc đầu nhọn cũng bị nghiêm cấm vì có thể gây trầy xước, thậm chí đâm thủng da thịt trẻ em. Đồng thời, sản phẩm phải đạt độ bền nhất định, có khả năng chịu lực kéo, lực nén, thử nghiệm rơi mà không bị vỡ thành các mảnh nhỏ nguy hiểm. Những quy định này tưởng chừng khắt khe nhưng lại đóng vai trò như lớp “lá chắn” ngăn ngừa rủi ro trong thực tiễn khi trẻ em thường xuyên có thói quen ngậm, ném hoặc tác động mạnh vào đồ chơi.
Một khía cạnh khác được nhấn mạnh là tính an toàn cháy nổ. QCVN 3:2019/BKHCN quy định rõ các vật liệu làm đồ chơi, đặc biệt là loại mềm, lông thú, tóc giả hay các sản phẩm đội trên đầu, phải có tốc độ cháy rất chậm hoặc không được phép cháy lan. Mục đích của tiêu chuẩn này là hạn chế tối đa nguy cơ gây bỏng khi đồ chơi bắt lửa, đồng thời tạo đủ thời gian để trẻ kịp phản ứng và loại bỏ vật dụng nguy hiểm. Đây là điểm nhiều phụ huynh ít để ý, nhưng trên thực tế có ý nghĩa đặc biệt trong phòng ngừa tai nạn thương tích.
Quan trọng không kém là yêu cầu về an toàn hóa học. Trẻ em có thể tiếp xúc trực tiếp với bề mặt đồ chơi hàng ngày, vì vậy các thành phần hóa chất trong sản phẩm phải được kiểm soát nghiêm ngặt. Quy chuẩn quy định hàm lượng kim loại nặng như chì (Pb), thủy ngân (Hg), cadmi (Cd), asen (As), crom (Cr), bari (Ba), selen (Se), antimon (Sb) không được vượt quá giới hạn cho phép. Đây là những chất có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc để lại hậu quả lâu dài cho sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ. Bên cạnh đó, đồ chơi tuyệt đối không được chứa các hợp chất hóa học nằm trong danh mục cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh. Những tiêu chí này nhằm ngăn chặn triệt để tình trạng sử dụng vật liệu rẻ tiền, độc hại để giảm giá thành sản phẩm.
Ngoài ra, quy chuẩn cũng yêu cầu rõ ràng về ghi nhãn và cảnh báo. Bao bì hoặc sản phẩm đồ chơi phải thể hiện đầy đủ các thông tin: tên sản phẩm, tên và địa chỉ của nhà sản xuất hoặc nhập khẩu, năm sản xuất, thành phần cấu tạo, thông số kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng và đặc biệt là cảnh báo về độ tuổi phù hợp. Việc ghi nhãn này không chỉ minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm mà còn cung cấp cho phụ huynh thông tin cần thiết để sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng. Trên hết, các sản phẩm đạt chuẩn bắt buộc phải gắn Dấu CR (Conformity to Regulation) – dấu hiệu nhận biết đã được chứng nhận hợp quy theo quy định quốc gia. Đây chính là “tấm hộ chiếu an toàn” giúp người tiêu dùng phân biệt sản phẩm hợp chuẩn với hàng trôi nổi
Trong thực tế, nhiều phụ huynh thường chọn mua đồ chơi theo thói quen hoặc theo sở thích nhất thời của trẻ, ít khi để ý đến thông tin trên nhãn hoặc dấu chứng nhận. Điều này vô tình tạo cơ hội cho các loại đồ chơi kém chất lượng len lỏi vào đời sống. Đã có không ít cảnh báo từ cơ quan quản lý về tình trạng đồ chơi chứa hóa chất độc hại, phát sáng nhờ phốt pho, hoặc có linh kiện nhỏ dễ gây hóc dị vật. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn, phụ huynh cần chủ động kiểm tra kỹ dấu CR, đọc cảnh báo độ tuổi, hạn chế mua đồ chơi không rõ nguồn gốc. Những sản phẩm có màu sắc sặc sỡ, mùi khó chịu càng cần phải tránh xa, bởi đó có thể là dấu hiệu của việc sử dụng phẩm màu, hóa chất rẻ tiền.
Có thể thấy, Trung thu không chỉ là dịp để trẻ em vui chơi mà còn là lúc người lớn thể hiện sự quan tâm, chăm sóc cho con trẻ. Một món đồ chơi an toàn, hợp chuẩn không chỉ mang đến niềm vui mà còn góp phần hình thành môi trường phát triển lành mạnh. Khi mỗi phụ huynh trở thành người tiêu dùng thông thái, biết chọn sản phẩm có chứng nhận hợp quy, thì cũng đồng nghĩa với việc góp phần xây dựng một thị trường đồ chơi minh bạch, nâng cao ý thức cộng đồng và bảo vệ tương lai trẻ em.
Tết Trung thu là Tết đoàn viên, là dịp sum vầy không chỉ của gia đình mà còn của cả xã hội trong sự quan tâm dành cho trẻ nhỏ. Để ngày hội trăng rằm thực sự ý nghĩa, hãy bắt đầu từ những lựa chọn an toàn và đúng chuẩn mực. Bởi niềm vui của trẻ thơ chỉ trọn vẹn khi được đặt trên nền tảng an toàn, được chở che bởi trách nhiệm của người lớn và được bảo vệ bởi những quy chuẩn nghiêm ngặt của Nhà nước. Khi đó, Trung thu không chỉ là ngày hội của tuổi thơ mà còn là minh chứng cho một xã hội quan tâm, văn minh và phát triển bền vững.
